Page 7 - JRIHS VOL3 NO1 January - March 2019

2 Journal of Ratchathani Innovative Health Sciences : Vol.3 No.1 January-March 2019

บทนํา
การตั้งครรภเสี่ยงหรือการเกิดภาวะแทรกซอนขณะตั้งครรภที่พบรวมกับการตั้งครรภ อาจมี

ผลเสียทั้งทางรางกายหรือจิตใจตอมารดาหรือทารกในครรภ ซึ่งการตั้งครรภเสี่ยงหรือการเกิด
ภาวะแทรกซอนขณะตั้งครรภที่พบ อาจเปนไดทั้งภาวะที่ไมมีอันตรายไปจนถึงภาวะที่อาจเปน
อันตรายถึงชีวิตของทั้งมารดาหรือทารกในครรภได ดังนั้นพยาบาลผดุงครรภจึงควรมีการเขาใจ
เกี่ยวกับความหมาย ปจจัยเสี่ยง เพื่อชวยในการประเมินความเสี่ยงของการตั้งครรภ การวินิจการ
ตั้งครรภเสี่ยง รวมถึงใหการพยาบาลสตรีตั้งครรภอยางมีคุณภาพและประสิทธิภาพ จะชวยใหการ

ตั้งครรภเสี่ยงสูงนั้นมีความปลอดภัย และลดอัตราการตายของมารดาและทารกในครรภได

สถานการณและแนวโนมการตั้งครรภเสี่ยงสูง

การตั้งครรภเสี่ยงสูง (High risk pregnancy) หมายถึง การตั้งครรภที่สตรีตั้งครรภและ/หรือ
ทารกในครรภ มีความเสี่ยงเปนอันมากหรืออยางสูงที่จะเกิดภาวะทุพพลภาพ และ/หรือเสียชีวิต
ระหวางการตั้งครรภ ขณะคลอด และหลังคลอด (WHO, 2016) จากการสํารวจของ องคการอนามัย
โลกในป ค.ศ. 2018 พบวาการตายของมารดาทั่วโลกมีจํานวนรวม 140,000 รายรายตอป เฉลี่ย

เปน 830 รายตอวันจากจํานวนการตั้งครรภ/การคลอดบุตร โดยพบวาแนวโนมอัตราตายของ
มารดา (Maternal Mortality Rate: MMR) (จํานวนมารดาที่ตายดวยสาเหตุเนื่องมาจากการ
ตั้งครรภ คลอด และหลังคลอดภายใน 42 วันหลังคลอด เมื่อเทียบกับจํานวนเด็กเกิดมีชีพในป
เดียวกัน 100,000 คน) ตั้งแตป ค.ศ. 1990 – 2013 ทั่วโลกมีอัตราการตายมากสุดในภูมิภาคของ

ทวีปแอฟริกา เอเชียตะวันออกเฉียงใต และตะวันออกกลาง ตามลําดับ และรอยละ 99 เกิดขึ้น
ในประเทศที่กําลังพัฒนา กลุมประเทศยากจน หางไกลความเจริญ และมีปญหาในการ
ติดตอสื่อสาร นอกจากนี้เมื่อพิจารณาตามกลุมวัยของมารดา พบวากลุมมารดาที่ตั้งครรภวัยรุน มี
ปญหาการตั้งครรภเสี่ยงสูง ความผิดปกติขณะตั้งครรภ และมีอัตราเสียชีวิตมากกวาสตรีตั้งครรภ

ชวงวัยอื่น ดังนั้นทักษะการดูแลใหการรักษาและพยาบาลกอนการตั้งครรภ ระหวางการตั้งครรภ
และภายหลังการคลอดบุตรจากบุคลากรทางการแพทยและพยาบาลจึงเปนสิ่งสําคัญในการลด
อัตราการตายของมารดาและทารก (WHO, 2018)
การตั้งครรภเสี่ยงสูง พบไดประมาณรอยละ 7 - 21 ของการตั้งครรภปกติ โดยผลกระทบตอ

มารดาพบวาการตั้งครรภเสี่ยงสูงที่มารดามีภาวะความดันโลหิตสูง (Hypertensive disorder) การ
ติดเชื้อ (Infection) การตกเลือด (Hemorrhage) และภาวะลิ่มเลือดอุดกั้นของปอด (Pulmonary
embolism) เหลานี้ เปนสาเหตุที่ทําใหเกิดการเสียชีวิตของการตั้งครรภและการคลอดทั่วโลก
นอกจากนี้การตั้งครรภเสี่ยงยังมีผลกระทบตอทารกในครรภและทารกแรกคลอด สงผลใหเกิดการ

เสียชีวิตของทารก (Neonatal death) ที่อาจมีสาเหตุจากความพิการแตกําเนิด (Congenital
anomalies) การคลอดกอนกําหนด (Preterm labor) น้ําหนักตัวแรกคลอดนอย (Low birth
weight: LBW) กลุมอาการของทางเดินหายใจลมเหลว (Respiratory Distress Syndrome: RDS) ซึ่ง